Tìm thấy 2 mục

Quai bị là một bệnh truyền nhiễm do vi-rút thuộc họ Paramyxo gây ra, làm sưng đau tuyến mang tai (các tuyến nước bọt nằm giữa tai và hàm). Vi-rút này có thể ảnh hưởng đến tinh hoàn, buồng trứng, tuyến tụy, vú, não và màng não. 

Những người mắc bệnh thường là trẻ em trong độ tuổi 2-12 tuổi, tuy nhiên, bệnh có thể gặp ở người trưởng thành (chiếm 10% số ca mắc quai bị). Bệnh thường xảy ra vào mùa lạnh và tỉ lệ mắc bệnh tăng, giảm tùy theo mùa.

Đường lây nhiễm

Bệnh quai bị lây lan qua các giọt nước nhỏ chứa #vi-rút phát tán trong không khí khi người bệnh ho, hắt hơi, nói hoặc thông qua tiếp xúc với đồ vật bị nhiễm vi-rút và có thể qua nước tiểu.

Triệu chứng

Các dấu hiệu và triệu chứng thường xuất hiện khoảng 2-3 tuần sau khi nhiễm vi-rút và có thể bao gồm:
Người bệnh bị sưng, đau ở một hoặc cả hai bên mặt (viêm tuyến mang tai). Sưng nề thường đạt đỉnh điểm trong 1-3 ngày, sau đó giảm dần trong vòng 1 tuần, tuy nhiên da ở vùng này không bị nóng và không sung huyết. Ban đầu, vùng sưng nằm ở bên dưới, phía trước tai, sau đó lan rộng ra trước và xuống dưới hàm, lan xuống cổ, đẩy góc tai lên trên và ra ngoài. Đây là dấu hiệu đặc trưng của bệnh. Các triệu chứng khác bao gồm sốt, đau họng, đau đầu, đau cơ, yếu ớt, mệt mỏi, ăn mất ngon, đau khi nhai hoặc nuốt.

Biến chứng

Biến chứng ở cơ quan sinh sản
Đây là biến chứng đáng ngại nhất của bệnh quai bị, xảy ra ở cả nam và nữ.

• Viêm tinh hoàn và mào tinh hoàn: Hiếm khi xảy ra ở trẻ em trai dưới 10 tuổi. Biến chứng viêm tinh hoàn thường xảy ra ở những người mắc bệnh quai bị sau tuổi dậy thì, chiếm khoảng 20-35% tổng số ca mắc bệnh; 10-30% trong số những người mắc biến chứng này bị viêm cả 2 bên tinh hoàn. Biến chứng này thường xảy ra sau khi viêm tuyến mang tai 1-2 tuần.Ngay sau khi đi vào tinh hoàn, virus quai bị gây tổn thương các nhu mô tinh hoàn và ống dẫn tinh, thâm nhập vào các tế bào lympho kẽ quanh mạch. Viêm và phù nề tiến triển trong nhu mô tinh hoàn làm gia tăng áp lực trong tinh hoàn. Đây là lý do teo tinh hoàn. Bên cạnh đó, viêm tinh hoàn do quai bị có thể làm giảm đáp ứng của tinh hoàn đối với các kích thích nội tiết tố của tuyến yên và sản xuất kháng thể kháng tinh trùng. Các vấn đề này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sinh sản của nam giới (hiếm muộn, vô sinh).
  
• Viêm buồng trứng: Vi-rút quai bị có thể gây biến chứng ở cơ quan sinh sản nữ, chẳng hạn như gây viêm buồng trứng, ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, tuy nhiên, tỉ lệ mắc biến chứng này ở phụ nữ chỉ chiếm khoảng 7%, thấp hơn so với tỉ lệ viêm tinh hoàn ở nam giới. Nguyên nhân là do sự khác biệt giữa cấu tạo của các tế bào trứng với cấu trúc tế bào của tuyến mang tai.
  
• Bệnh quai bị ở thai phụ: các nguy cơ nếu mắc bệnh trong ba tháng đầu thai kỳ bao gồm sẩy thai, dị tật thai nhi; trong 3 tháng cuối là sinh non hoặc thai chết lưu
  

Viêm tuyến tụy.Các dấu hiệu và triệu chứng của viêm tụy bao gồm đau ở vùng bụng trên, buồn nôn, ói mửa, tiêu chảy.
Viêm màng não.Đây là một biến chứng hiếm gặp, gây buồn ngủ, đau đầu, cứng cổ, sợ ánh sáng, buồn nôn. Viêm màng não do vi-rút quai bị thường tự khỏi trong vòng 14 ngày mà không cần điều trị và không gây ra bất kỳ vấn đề sức khỏe lâu dài nào.
Mất thính lực.Biến chứng này thường chỉ thoáng qua và được cải thiện theo thời gian. Rất hiếm khi quai bị gây điếc vĩnh viễn.
Các biến chứng khác của bệnh quai bị có thể bao gồm viêm não (có thể gây tử vong), viêm tim và các cơ quan khác.

Điều trị

Không có thuốc đặc hiệu để tiêu diệt vi-rút gây bệnh quai bị. Ở hầu hết mọi người, bệnh có thể tự khỏi trong vòng 1 tuần mà không gây ra bất kỳ vấn đề sức khỏe dài hạn nào. Các biện pháp điều trị hỗ trợ giúp giảm bớt các triệu chứng cho đến khi hệ miễn dịch của cơ thể đẩy lùi bệnh quai bị, bao gồm:

• Thuốc Paracetamol hay ibuprofen để giảm sốt và giảm đau.
  
• Uống nhiều nước để hạ sốt.
  
• Vệ sinh răng miệng, cổ họng cẩn thận. Đánh răng sau khi ăn, súc miệng, họng bằng dung dịch sát khuẩn chuyên dụng.
  
• Người bệnh bị viêm, sưng tinh hoàn cần nằm nghỉ tại giường, mặc đồ lót hỗ trợ để treo tinh hoàn lên, chườm lạnh hoặc chườm ấm để giảm sưng, giảm đau.
  

Để ngăn ngừa các biến chứng của bệnh quai bị, bạn cần:

• Có chế độ ăn uống hợp lý, cung cấp năng lượng cho cơ thể để tăng sức đề kháng.
  
• Hạn chế vận động, tuyệt đối không chạy nhảy. Vận động nhiều khiến vi-rút lây lan nhanh trong cơ thể, dễ gây ra các biến chứng.
  
  

Phòng tránh

Tiêm chủng là sự lựa chọn tốt nhất để ngăn ngừa bệnh quai bị. Tuy nhiên, không phải tất cả mọi người được chủng ngừa vắc-xin quai bị đều miễn dịch đối với bệnh này. #Vắc-xin quai bị chỉ phát huy hiệu quả phòng bệnh ở khoảng 88% (2 liều) và 78% (1 liều) các đối tượng được chủng ngừa. 
Cách li người bệnh là cách để giảm thiểu nguy cơ lây lan bệnh quai bị. 
Vệ sinh tay chân, nhà cửa, đồ dùng sạch sẽ.
Nếu phải tiếp xúc với người bệnh, người lành cần mang khẩu trang.

Để có một thai kỳ khỏe mạnh và đảm bảo sức khỏe cho em bé chị em cần chủ động tiêm phòng để tránh rủi ro trước khi có em bé. Dưới đây là các loại vắc xin nên tiêm trước khi mang thai.

Sởi - Rubella

Nếu mẹ bị nhiễm #Rubella trong ba tháng đầu của thai kỳ sẽ lây cho thai nhi gây ra sẩy thai hoặc nhiều dị tật bẩm sinh cho trẻ như mù, điếc, suy dinh dưỡng bào thai, tật ở tim. Vì vậy, trước khi để có thai ít nhất ba tháng, phụ nữ nên đi tiêm phòng Rubella.
Tuy nhiên, nếu đã bị nhiễm Rubella trước đó (được bác sĩ chẩn đoán hoặc làm xét nghiệm máu dương tính) thì không cần chích tiêm phòng nữa. Ngoài ra, đối với phụ nữ không được tiêm phòng sởi khi chuẩn bị mang thai cần đến cơ sở y tế để được tư vấn cụ thể. Nếu mẹ mắc bệnh sởi trong giai đoạn ba tháng đầu của thai kỳ thì nguy cơ dị dạng thai nhi là rất lớn. Còn trong giai đoạn tiếp theo của thai kỳ thì nguy cơ bị sẩy thai, thai chết lưu, đẻ non hoặc thai nhiễm sởi tiên phát cũng khá cao.

Viêm gan siêu vi B (VGSVB)

Tại các nước đang phát triển như nước ta, VGSVB được lây truyền chủ yếu qua các đường: từ mẹ truyền sang con, truyền máu, thực hành tiêm truyền không an toàn, quan hệ tình dục. Thống kê cho thấy nếu mẹ mang thai bị VGSVB trong ba tháng đầu của thai kỳ thì tỉ lệ lây truyền bệnh cho trẻ sơ sinh không đáng kể (1%) nhưng nếu mẹ bị VGSVB trong ba tháng giữa, nguy cơ lây truyền cho trẻ là 10% - 20%, nguy cơ này tăng lên đến 90% nếu mẹ bị nhiễm bệnh trong ba tháng cuối của thai kỳ. Phụ nữ có thể bị nhiễm VGSVB trước hoặc bất kỳ lúc nào trong thời gian mang thai. Vì thế phụ nữ nên tiêm chủng vắc-xin phòng #VGSVB trước khi mang thai để tránh lây truyền cho con.

Cúm

Phụ nữ cũng nên tiêm phòng cúm trước khi có ý định mang thai để phòng tránh những cơn cúm trong thời gian mang thai và nhất là phòng tránh dị tật thai khi bị cúm trong ba tháng đầu. Tuy nhiên, #vắc-xin tiêm phòng cúm thường hiệu lực chỉ trong một năm. Vì vậy, phòng chống cúm khi mang thai là một yếu tố cần thiết của việc chăm sóc trước sinh, và các chiến lược hiệu quả nhất để ngăn ngừa cúm là tiêm chủng hàng năm.

Thủy đậu

Đối với phụ nữ đang mang thai thì mối nguy hại của bệnh thủy đậu ảnh hưởng nghiêm trọng đến thai nhi, cụ thểkhoảng 2% số bé có mẹ mắc thủy đậu trong năm tháng đầu của thai kỳ có nguy cơ mắc dị tật, gồm dị dạng hình thể, liệt chân tay. Ngoài ra, người mẹ mắc thủy đậu còn có thể chuyển #vi-rút gây bệnh này sang cơ thể con trong khi sinh nở. Vì vậy, trước khi chuẩn bị có bầu, phụ nữ nên tiêm phòng bệnh thủy đậu một lần duy nhất và ít nhất ba tháng sau đó mới nên có em bé.

Lưu ý: Khi tiêm chủng phòng bệnh, cần áp dụng các biện pháp tránh thai an toàn trong khoảng 3 - 6 tháng. Trong thời gian mang thai, thai phụ chỉ tiêm hai mũi uốn ván. Nếu đang bị bệnh, nóng sốt hay các bệnh khớp, thận cần phải hỏi ý kiến bác sĩ trước khi tiêm phòng vắc-xin. Trong khoảng thời gian đó, nếu mang thai ngoài ý muốn cần tham khảo ý kiến của bác sĩ và theo dõi quá trình phát triển của em bé một cách chặt chẽ.